ایمنی در جوشکاری لیزری

لیزر چیست و چرا باید خطرات آن را جدی بگیریم؟

قبل از اینکه به بررسی نکات ایمنی در جوشکاری لیزری بپردازیم، باید با لیزر و ویژگی‌های آن آشنا شویم.

لیزر یک وسیله است که پرتوهای نور شدید، منسجم و جهت‌دار تولید می‌کند.

واژه LASER مخفف عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation است.

لیزرها می‌توانند به گونه‌ای طراحی شوند که انرژی زیادی را به یک منطقه بسیار کوچک منتقل کنند.

در عملیات جوشکاری لیزری و برش لیزری، این انرژی قادر است فلزات را به سرعت تا دمای بسیار بالا گرم و در نهایت ذوب کند.

یکی از خطرات اصلی لیزر، این است که بیشتر تشعشعات آن که به قطعه کار برخورد می‌کنند، می‌توانند به محیط اطراف منعکس شوند و خطرات زیادی را برای افراد به وجود آورند.

علاوه بر این بیشتر نور لیزری که در دستگاه‌های جوشکاری و برش لیزری استفاده می‌شود، برای چشم انسان نامرئی است (در ناحیه مادون قرمز) و به همین دلیل خطرات آن به راحتی قابل مشاهده نیستند.

برای همین رعایت نکات ایمنی در جوشکاری لیزری هنگام استفاده از دستگاه‌های جوش اهمیت ویژه‌ای دارد و باید همواره در اولویت قرار گیرد تا از بروز آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

چگونه از اجرای نکات ایمنی در جوشکاری لیزری اطمینان حاصل کنیم؟

در جوشکاری لیزری، اقداماتی ضروری برای اطمینان از ایمنی کارگران وجود دارد که شامل نکات زیر است:

• آموزش مناسب کارکنان: همه کارکنان باید آموزش‌های لازم در مورد ایمنی لیزر و نحوه کار با آن را دیده باشند.
• پوشیدن تجهیزات حفاظت فردی ویژه (PPE): استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند عینک‌های مخصوص، لباس‌های محافظ و دستکش‌ها برای حفاظت از بدن و چشم‌ها ضروری است.
• ایجاد یک منطقه ایمنی لیزر جداگانه: برای جلوگیری از برخورد افراد غیرمجاز با پرتوهای لیزر، باید منطقه‌ای ویژه و ایمن برای کار با این دستگاه‌های جوش لیزری ایجاد شود.

همچنین باید یکسری قوانین در نظر بگیرید و از اپراتورها بخواهید که حتماً به آن عمل کنند؛ مانند:

• هرگز اشعه لیزر را به سمت چشمان کسی نگیرند. لیزرها می‌توانند آسیب‌های جدی به چشم‌ها وارد کنند.
• مستقیماً به پرتو لیزر نگاه نکنند. نگاه کردن به پرتو لیزر حتی برای مدت کوتاه نیز می‌تواند آسیب‌های جدی به چشم‌ها وارد کند.
• همیشه از عینک محافظ استفاده کنند. عینک‌های مخصوص لیزر برای محافظت از چشم‌ها در برابر پرتوهای خطرناک ضروری هستند.
• اگر نور لیزر به طور تصادفی به چشمان آن‌ها برخورد کرد، چشمان خود را ببندند و بلافاصله سر خود را از پرتو لیزر خارج کنند. در این مواقع، باید سریعاً از پرتو لیزر فاصله بگیرند تا از آسیب جلوگیری شود.

رعایت این قوانین و نکات ایمنی به حفظ سلامت و ایمنی کارکنان در محیط‌های کاری لیزری کمک می‌کند.

پس به‌هیچ‌وجه از آموزش و اجرای نکات ایمنی دستگاه جوش لیزری غافل نشوید.

چرا رعایت ایمنی در جوشکاری بسیار مهم است؟

ایمنی در جوشکاری لیزری باید جدی گرفته شود.

چرا که تابش پرتوهای لیزر، به‌ویژه لیزرهای فایبر، می‌تواند آسیب‌های جدی و دائمی به چشم انسان وارد کند.

دستگاه‌های جوش و برش لیزری که در کارگاه شما به کار می‌روند، ابزارهایی حساس و پیچیده هستند که نباید آن‌ها را ساده بگیرید.

این دستگاه‌ها علاوه بر فراهم کردن منفعت مالی برای شما، در صورت عدم رعایت اصول ایمنی، می‌توانند خطرات جدی برای سلامت جسمانی شما و سایر افراد ایجاد کنند.

هیچ نعمتی بالاتر از سلامتی نیست، بنابراین باید با انجام اقدامات احتیاطی ساده و بهره‌گیری از طراحی‌های ایمنی به‌طور ذاتی، این فرایند را به یک راه‌حل ایمن تبدیل کنید که تمامی نیازهای ایمنی را به‌ طور کامل پوشش دهد.

راهکارهای مؤثر برای محافظت از کارکنان در برابر خطرات لیزری

هنگام استفاده از دستگاه‌های جوش لیزری دستی یا لیزرهای زنگ‌زدا، ضروری است که اقدامات حفاظتی برای محافظت از محیط اطراف و همچنین افراد مرتبط و غیر مرتبط با دستگاه به ‌طور جدی در نظر گرفته شود.

رعایت نکات ایمنی در جوشکاری لیزری باید در اولویت قرار گیرد چرا که در هر فعالیت صنعتی، ایمنی همیشه باید مقدم بر هر امر دیگری باشد.

برخی از نکاتی که ایمنی در جوشکاری را افزایش می‌دهد، در ادامه آورده‌ایم:

1- تجهیز کردن کارگاه به تجهیزات حفاظت فردی (PPE)

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) و اقدامات فنی در محیط کار، نقش حیاتی در حفاظت از کارکنان در برابر پرتوهای لیزر ایفا می‌کند.

به‌طور خاص تجهیزاتی مانند عینک‌های ایمنی، لباس‌های محافظ، دستکش‌ها، محافظ صورت و پرده‌های محافظ از جمله ضروریات هستند که برای رعایت اصول ایمنی در هنگام کار با دستگاه‌های جوش لیزری باید به ‌طور کامل مورد استفاده قرار گیرند.

این اقدامات به‌ویژه در حفظ سلامت چشم‌ها و پوست کارکنان از تابش‌های لیزر بسیار مؤثر هستند.

2- جداسازی نواحی لیزری از سایر بخش‌ها

طبق قوانین حفاظت از کارکنان در برابر خطرات ناشی از تشعشعات نوری مصنوعی، نواحی مرتبط با دستگاه‌های لیزر باید به‌طور دقیق طراحی شوند تا تابش پرتوهای لیزر از حد مجاز تعریف‌شده تجاوز نکند.

برای دستیابی به این هدف، استفاده از محافظ‌های مکانیکی در مقیاس بزرگ که از مواد آزمایش‌شده و تأییدشده ساخته شده‌اند، ضروری است.

همچنین نصب پرده‌های ایمنی لیزری، اعم از پرده‌های ثابت یا غلتکی، از دیگر روش‌های مؤثر برای ایجاد یک محیط کاری ایمن و محافظت از کارکنان در برابر تابش‌های ناخواسته لیزر محسوب می‌شود.

3- حفاظت ویژه در برابر لیزرهای کلاس 3 و 4

در اکتبر 2010، دستورالعمل‌های ایمنی شغلی مرتبط با تابش نوری مصنوعی به تصویب رسید که به‌طور ویژه بر حفاظت از چشم‌ها و پوست در برابر خطرات ناشی از تابش لیزر تأکید دارد.

این دستورالعمل‌ها به‌ویژه در محیط‌هایی که از لیزرهای هدایت‌شونده دستی کلاس 3 و 4 استفاده می‌شود، نیازمند ارزیابی دقیق خطرات شغلی و اتخاذ تدابیر حفاظتی مناسب هستند.

رعایت این استانداردها برای حفظ ایمنی کارکنان و جلوگیری از آسیب‌های جدی به سلامت فردی ضروری است.

به طور مثال یک سیستم لیزر کلاس 4 نیازمند رعایت تدابیر ایمنی ویژه است که شامل موارد زیر می‌شود:

• استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی مانند عینک ایمنی لیزری برای جلوگیری از آسیب به چشم‌ها
•  نصب پرده‌های ایمنی برای مسدود کردن منطقه عملیاتی و جلوگیری از پراکندگی پرتوهای لیزر به محیط‌های غیرمجاز
• آموزش ایمنی لیزر برای تمامی کارکنان شامل شرکت در دوره‌های تخصصی مانند “حفاظت در برابر اشعه” به‌ منظور آگاهی از خطرات و روش‌های مقابله با آن‌ها

ابزارهای محافظتی تخصصی برای ایمنی در جوشکاری لیزری

برای ایمنی کامل در محیط‌های صنعتی که از فناوری جوشکاری لیزری استفاده می‌شود، استفاده از ابزارهای حفاظتی استاندارد و حرفه‌ای امری ضروری است.

جوشکاری لیزری، به‌ویژه نسل فایبر، زنگ‌زدایی، برش و سایر کاربردهای مشابه، سرعت، دقت و کیفیت بسیار بالایی ارائه می‌دهد؛ اما همین مزایا، در صورت نبود حفاظت مناسب، می‌توانند خطرات جدی برای کارکنان و تجهیزات ایجاد کنند.

در ادامه به معرفی دو مورد از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین ابزارهای حفاظتی برای رعایت نکات ایمنی در جوشکاری لیزری می‌پردازیم:

1- محفظه‌های محافظ جوش لیزری (غرفه‌های جوشکاری لیزری)

نسل جدید دستگاه‌های فایبر لیزری، مانند جوش لیزری، زنگ‌زدا لیزری و برش لیزری، به دلیل سرعت و سهولت در عملکرد، امکان تولید جوش‌ها و برش‌های با کیفیت بالا را در انواع مختلف مواد و ضخامت‌ها فراهم می‌کنند.

با این حال نباید اقدامات ایمنی و حفاظت فردی مورد نیاز را نادیده بگیرید.

ایمنی در این فرآیندها باید در اولویت قرار گیرد تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

محافظت از کارکنان و تجهیزات با استفاده از محفظه‌های لیزری با کیفیت بالا، یکی از مهم‌ترین نکات در ایمنی است.

اگر کارمندان شما با دستگاه‌های لیزری کار می‌کنند، حتماً باید ایمنی را در اولویت قرار دهید.

یکی از مؤلفه‌های کلیدی برای حفظ فضای کاری ایمن، سرمایه‌گذاری در محفظه‌های لیزری با کیفیت بالا است.

این محفظه‌ها یک مانع محافظ در اطراف تجهیزات ایجاد می‌کنند که کارمندان را از تشعشعات مضر و پرتوهای پراکنده محافظت می‌کنند.

علاوه بر این آن‌ها با جلوگیری از تجمع گردوغبار و آلودگی‌های دیگر روی اجزای حساس، به افزایش طول عمر تجهیزات لیزری شما نیز کمک می‌کنند.

سرمایه‌گذاری در محفظه‌های لیزری نه‌تنها سلامت و ایمنی کارمندان شما را تضمین می‌کند، بلکه به حفظ و نگهداری بهتر تجهیزات نیز می‌انجامد.

چرا به محفظه‌های لیزری نیاز داریم؟ به دلایل زیر:

• اقدامات احتیاطی ایمنی هنگام کار با لیزرهای کلاس 4 نباید هرگز دست کم گرفته شوند.
  این لیزرها به دلیل قدرت بالای خود، می‌توانند خطرات جدی برای اپراتورها و افرادی که در نزدیکی دستگاه هستند، ایجاد کنند.

• جوشکاری لیزری یکی از فناوری‌های پیشرفته‌ای است که به سرعت در صنعت تولید گسترش می‌یابد.
  این فناوری، مزایای متعددی از جمله تولید سریع، هزینه‌های عملیاتی پایین، سهولت در استفاده، بهره‌وری انرژی عالی، حداقل استفاده از مواد مصرفی، نیاز کم به فرآیندهای پس از تولید و کیفیت برتر در جوشکاری و برش فلزات مشابه و غیر مشابه دارد.

• استفاده از لیزر می‌تواند خطرات ایمنی جدی برای اپراتورها و سایر پرسنل حاضر در نزدیکی فرآیند جوشکاری و برش ایجاد کند.
  برای کاهش این خطرات، استفاده از محفظه‌های ایزوله و محیط‌های کنترل‌شده برای فرآیندهای لیزری ضروری است.
  این اقدام به طور چشمگیری خطر تابش لیزر، دودهای مضر و جرقه‌ها را کاهش می‎دهد و ایمنی افرادی که در اطراف دستگاه کار می‌کنند را بهبود می‌بخشد، همچنین از وقوع حوادث و صدمات جلوگیری می‌کند.

• ایمن‌ترین روش برای محافظت از افراد غیرمستقیم در برابر خطرات تابش لیزر، نصب کابین لیزری محصور و ایجاد منطقه‌ای کنترل‌شده است.
  این اقدامات، محیطی ایمن فراهم می‌آورد و از خطرات نامرئی تابش لیزر به طور کامل جلوگیری می‌کند.

2- پرده‌های ایمنی یا محافظت لیزر

در کنار محفظه‌ها، پرده‌های محافظ لیزری نیز یکی دیگر از اجزای مهم در برنامه ایمنی محیط‌های لیزری محسوب می‌شوند که ویژگی‌های زیر را دارند:

• پرده‌های محافظ لیزری نقش حیاتی در ایجاد یک محیط کاری ایمن هنگام استفاده از لیزر برای جوشکاری، برش یا سایر کاربردهای مشابه دارند.
  این پرده‌ها به طور خاص طراحی شده‌اند تا تابش لیزر را مسدود یا تضعیف کنند و مانع عبور آن به خارج از ناحیه کاری شوند.
  این اقدام به کاهش خطرات قرار گرفتن در معرض پرتوی لیزر برای پرسنل کمک می‌کند و به بهبود ایمنی محیط کار می‌پردازد.
  پرده‌های محافظ لیزری، بخشی از یک برنامه جامع ایمنی لیزر هستند که شامل آموزش مناسب، استفاده از تجهیزات حفاظتی فردی (مثل عینک‌های ایمنی جوش لیزری) و رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی می‌شود.

• پرده‌های محافظ لیزری در اندازه‌ها و پیکربندی‌های مختلف طراحی می‌شوند تا به‌طور خاص برای مناطق کاری و کاربردهای متنوع مناسب باشند.
  این پرده‌ها را می‌توانند به راحتی از مسیرهای سقفی آویزان کرد یا اینکه می‌شود آن‌ها را روی قاب‌ها نصب کرد تا به‌عنوان مانعی محافظ در اطراف ایستگاه‌های جوش لیزری عمل کنند.

• پرده یا پانل‌های جوش لیزری را می‌توان به‌طور زنجیره‌ای روی چرخ‌ها به هم متصل کرد که این قابلیت به شما این امکان را می‌دهد تا پانل‌ها را بر اساس نیاز جابه‌جا کنید.
  همچنین این پانل‌ها توسط تقسیم‌کننده‌های متصل به هم لینک می‌شوند که به شما اجازه می‌دهند در صورت لزوم، گوشه‌ها و چین‌ها را ایجاد کنید.

جمع‌بندی: ایمنی در جوشکاری باید در اولویت باشد!

رعایت ایمنی در جوشکاری لیزری امری حیاتی و غیرقابل چشم‌پوشی است.

پرتوهای لیزری می‌توانند خطرات جدی برای چشم‌ها و پوست به همراه داشته باشند.

بنابراین برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به سلامت کارکنان، باید تمامی تدابیر ایمنی مانند استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، آموزش‌های لازم برای کارکنان و ایجاد محیط‌های ایمن برای کار با لیزر در اولویت قرار گیرد.

این اقدامات نه‌تنها از بروز حوادث جلوگیری می‌کنند، بلکه موجب افزایش بهره‌وری و دوام دستگاه‌ها نیز می‌شوند.

ایمنی نباید به‌هیچ‌وجه نادیده گرفته شود چرا که حفاظت از افراد در برابر خطرات لیزری در نهایت به بهبود عملکرد و ایمنی کلی محیط کاری کمک می‌کند.

در این راستا اگر در کنار دستگاه‌های جوش با دستگاه‌های لیزری نیز کار می‌کنید، باید ایمنی را رعایت کنید.

بنابراین پیشنهاد می‌کنیم مطلب “موارد ایمنی کار با دستگاه برش لیزری فایبر” را نیز حتماً بخوانید.